Илмий кенгашнинг 2021 йилдаги фаолияти ҳақида

Ҳисобот

Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академияси академик С.Ю. Юнусов номидаги Ўсимлик моддалари кимёси институти ҳузуридаги DSc.02/30.01.2020.К/Т.104.01 рақамли Илмий Кенгаш ОАК Раёсатининг 2020 йил 30 январдаги 275/2-сон қарори билан тасдиқланган, Илмий кенгашга

  1. 02.00.10- Биоорганик кимё (кимё ва техника фанлари)
  2.  Бир марталик  илмий кенгаш 13.00.02 – Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси (кимё фанлари) бўйича;

ОАК Раёсатининг 2021 йил30 октябрдаги 508/3-сон қарори билан юқоридаги ихтисосликларга қўшимча:

  1.  02.00.03 - Органик кимё (кимё фанлари)
  2.  Бир марталик илмий кенгаш  02.00.03 - Органик кимё  (техника фанлари) бўйича диссертацияларни ҳимояга қабул қилиб олишга рухсат этилган. 
  1. Ўтказилган мажлислар сони - 26та (18+8)
  2. Илмий кенгаш аъзоларининг фаоллиги

Ўсимлик моддалари кимёси институти ҳузуридаги DSc.02/30.01.2020.К/Т.104.01 рақамли илмий кенгаш аъзоларининг  мажлисларда иштирок этиш фаоллиги

Т/р

Фамилияси, исми, отасининг исми

Иштирок этилган мажлислар сони

Мажлисларнинг умумий сонига нисбатан  фоиз ҳисобида

Муҳокамада  иштирок этган мажлислар сони

Расмий оппонент бўлган диссертациялар сони

Фаоллик даражаси

  1.  

Сагдуллаев

Шамансур Шахсаидович

(раис)

18

100

18

 

фаол

  1.  

Элмурадов

Бурхон Жураевич

(раис ўринбосари)

18

100

4

 

фаол

  1.  

Хидирова

Назира Қудратовна (илмий котиб)

18

100

 

 

фаол

  1.  

Ташходжаев

Баходирхужа

18

100

2

1

фаол

  1.  

Ходжаниязов

Хамид Уткирович

8

100

 

1

фаол

  1.  

Тургунов

Эрхан

7

 87,5

 

 

фаол

  1.  

Бозоров

Хуршед Абдуллоевич

7

 87,5

 

 

фаол

  1.  

Азимова

Шахноз Садиковна

14

77,8

2

 

фаол

  1.  

Содиқов

Олим Зоирович

18

100

3

1

фаол

  1.  

Нишанбаев

Сабир Зарипбаевич

8

100

 

 

фаол

  1.  

Ботиров

Эркин Хожиакбарович

8

100

 

 

фаол

  1.  

Арипова

Салимахон Фазиловна

18

100

1

1

фаол

  1.  

Рамазонов

Нурмурод Шералиевич

8

100

2

 

фаол

  1.  

Нормахаматов Нодирали Сахобаталиевич 

17

94,4

6

 

фаол

  1.  

Рахманбердиева

Рано Каримовна

18

100

1

2

фаол

  1.  

Маматханов

Ахматхон Умарханович

18

100

 

 

фаол

  1.  

Сагдуллаев

Баходир Тохирович

17

94,4

2

 

фаол

  1.  

Гусакова

Светлана Дмитриевна

 

18

100

 

1

фаол

  1.  

Халилов

Равшанжон Муратджонович

18

100

 

 

фаол

  1.  

Турсунходжаева

Фируза Муратовна

16

88,9

1

 

фаол

  1.  

Искандаров С.И.*

9

 64,5

 

 

 

  1.  

Махкамов Х.М.*

9

 64,5

 

 

 

  1.  

Комилов Х.*

12

85,7

2

2

 

 

 

  1. Ҳисобот йилида Илмий кенгаш кўриб чиққан диссертациялар-нинг қисқача тахлили:

02.00.10 – Биоорганик кимё кимё фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини олиш учун тақдим этилган  Усманов Дурбек Абдихошимовичнинг Phlomis туркумига мансуб ўсимликларни кимёвий тадқиқ қилиш ва уларнинг биологик фаоллиги” мавзусидаги диссертация иши бўйича олинган илмий натижалар асосида:  жигар фаолиятини яхшиловчи фаолликка эга “Леанир” биологик фаол қўшимча учун меъёрий-техник ҳужжатлар: ташкилот стандарти (Тs 03535440-035:2019) ва технологик йўриқнома (ТИ 03535440-035:2019) ишлаб чиқилган, ҳамда Ўзстандарт агентлиги томонидан тасдиқланган; алкоголдан кучли заҳарланишга қарши ва ноотроп фаолликларга эга “Севенур” ва “Остропин” биологик фаол қўшимчалари учун меъёрий-техник ҳужжатлар ташкилот стандарти (Тs 03535440-036:2020) ва технологик йўриқнома (ТИ 03535440-037:2020) ишлаб чиқилган, ҳамда Ўзстандарт агентлиги томонидан тасдиқланган. Натижада жигар фаолиятини яхшиловчи ва алкоголдан кучли заҳарланишга қарши ва ноотроп фаолликларга эга биологик фаол қўшимчаларининг капсула шаклларини ишлаб чиқарилган. Ҳозирда бу биологик фаол қўшимчаларни ишлаб чиқарувчи корхона билан шартнома тузилмоқда.

02.00.10 – Биоорганик кимё техника фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини олиш учун тақдим Саноев Акбар Исомиддиновичнинг “Glycyrrhiza glabra, Amaranthus hypochondriacus ва Vitis vinifera ўсимликларини  қайта ишлашнинг иккиламчи маҳсулотларидан биологик фаол моддаларни флюид экстракция қилиш технологиялари” мавзусидаги диссертация иши бўйича олинган илмий натижалар асосида: “Ўсимликлар экстрактлари” Ташкилот стандарти (Тs 03535440-026:2016) тайёрланган ва “Ўзстандарт” агентлигида рўйхатдан ўтказилган. Шунинг асосида “Ширинмия илдизи экстракти” технологик йўриқномаси (ТИ-03535440-026:2016/11:2020) ишлаб чиқилган. Amaranthaceaе оиласига мансуб доривор ўсимлик амарант уруғидан флюид экстракциялаш усули ёрдамида сквален мойи субстанциясини янги самарадор саноат ишлаб чиқариш технологияси тавсия этилган: шу асосида «Амарант уруғи ва узум данаги СО2 экстрактлари» ташкилот стандарти  (Ts 03535440-039:2020) ишлаб чиқилган ва тасдиқланган. Натижада мой субстанциялари олишнинг янги иқтисодий самарадор, экологик тоза технологияси яратилган.

02.00.10 – Биоорганик кимё кимё фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини олиш учун тақдим этилган  Эшбеков Азамат Эркиновичнинг “Химические свойства и структура пектиновых веществ створок Phaseolus Vulgaris” мавзусидаги  диссертация иши бўйича олинган илмий натижалар асосида:  пектин моддаларини ўрганиш натижаларидан ФА-Ф6-007 рақамли «Доривор ўсимликларнинг биологик фаол полисахаридлари ва уларнинг модификацияланган шаклларини ўрганиш» мавзусидаги лойиҳа (2017-2020 й.й.)ни бажаришда фойдаланилган. Шунингдек, Қозоғистон Республикаси Таълим ва фан вазирлигининг АР05131003-сонли “Юқори зарядланган полиамфолитлар изоэлектрик нуқтасининг фундаментал муаммолари” илмий лойиҳаси (2018-2020 й.й.)ни амалга оширишда фойдаланилган (ҚозР Полимер материаллар ва технология институтининг 2020 йил №1 сон маълумотномаси). Натижада пектин асосида кенг доирада (пролонгация) таъсирга эга янада самаралироқ доривор полимерлар олинган ва юқоридаги лойиҳани амалга ошириш ни такомиллаштириш имконини берган. Ловия пўстлоғининг сувли экстрактидан “Глифасан антидиабетик биологик фаол қўшимча”си олиш усулининг лаборатория регламенти ишлаб чиқилган (21 май 2021йил ЎМКИ директори томонидан тасдиқланган).

02.00.10 – Биоорганик кимё кимё фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини олиш учун тақдим этилган  Дусматова Дилноза Эргашбоевнанинг  “Inula britannica, Inula grandis ва Tanacetopsis karataviensis ўсимликларининг терпеноидлари” мавзусидаги диссертация иши бўйича олинган илмий натижалар асосида: Ўсимликдан ажратиб олинган олтита  игалан, инулонолид, 3,4β,1,10β-диэпокси-гвай-11(13)-ен-6,12-олид, каратанолид, 11,13α-дигидрокаратанолид, 11,13β- дигидрокаратанолид сесквитерпен лактонларнинг рентген тузилиш маълумотлари Кембридж халқаро тузилиш маълумотлар базасида (The Cambridge Structural Database, https://www.ccdc.cam. ac.uk/structures/) рўйхатга олинган ва CCDC: QOVYEI, EHOQEQ, UMATAG, UMATEK, UMATEK01, UMATIO, UZOHUO01 хос рақамлари берилган. Натижада базага киритилган ўхшаш моддаларнинг фазовий тузилишларини ва электрон дастурларни қўллаган ҳолда потенциал фармакологик фаоллигини аниқлаш имконияти яратилган. Тадқиқот иши маълумотлари “Ўзбекистон флораси ўсимликлари терпеноидлари ва фенол бирикмалари кимёси” лойиҳасида фойдаланилган (2012-2016 йй.)  Ўзбекистон Республикаси Фанлар Академиясининг 2020 йил 21 декабрдаги 4/1255-2906 сон маълумотномаси). Натижада Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигига иккита патентга талабнома топшириш ва Inula L. туркумидаги ўсимликларнинг терпеноидлари учун “тузилиш-фаоллик” қонуниятини ўрганиш имконини берган.

02.00.10 – Биоорганик кимё кимё фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини олиш учун тақдим этилган  Қодиралиева Фотимахон Акбаровнанинг “Inula britannica, Inula grandis ва Tanacetopsis karataviensis ўсимликларининг терпеноидлари” мавзусидаги диссертация иши бўйича олинган илмий натижалар асосида: илмий тадқиқотлар натижаси асосида микробиологик муҳитни тайёрлаш усули ишлаб чиқилган "Микроскопик замбуруғларни етиштириш учун зич озуқа муҳит таркиби" (№IAP 05478, 2017 й.) Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг ихтиро патенти олинган. Натижада микробиологик ва биотехнологик амалиётида фойдаланиладиган кенг ассортиментдаги микроскопик замбруғларни етиштиришнинг микробиологик муҳитини яратиш имконияти пайдо бўлган. Бу озуқа муҳити нархини пасайтириш ва хом-ашё базасини кенгайтириш имконини беради.

Ўзбекистон Республикаси ССВ Республика ихтисослаштирилган гематология илмий-амалий тиббиёт марказнинг C. alata сулфатланган галактоманнанининг антикоагулянт фаоллиги тўғрисида (рўйхат рақами 01-4/266. 29.09.2000 й.) хулосаси олинган. Натижада олинган маълумотлар ўсимлик полисахаридлари асосида антикоагулянтлик фаолликка эга бўлган препаратлар ишлаб чиқариш имконияти яратилган.

02.00.10 – Биоорганик кимё техника фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини олиш учун тақдим этилган  Махмудов Сардор Джалиловичнинг “Prunus domestica L. ва Rumex confertus ўсимликларидан биологик фаол моддалар ажратиш технологиясини ишлаб чиқиш” мавзусидаги диссертация иши бўйича олинган илмий натижалар асосида: «Равонол» БФҚ сининг саноат технологияси ЎзР Интеллектуал мулк агентлигининг ихтиро учун патенти билан ҳимояланган (№ IAP 05804/ 05.04.2019 й.); Натижада ошқозон-ичак йўллари касалликларини даволаш ва олдини олиш учун қўлланиладиган, доривор ўсимликлар асосидаги воситаларнинг сонини ошириш имконияти яратилган.  «Равонол» воситасини ЎзР ФА О. С. Содиқов номидаги Биоорганик кимё институтининг субстанция ва қаттиқ дори шакллари тажриба-синов ишлаб чиқариш маркази технологик линиясида серияли ишлаб чиқариш йўлга қўйилган  (ЎзР ССВнинг ишлаб чиқариш учун рухсатномаси №000335 /13.11.2018й.). Натижада қабзият ва сурункали констипацияга қарши капсула дори шаклидаги биологик фаол қўшимчани ишлаб чиқариш имкониятини берган

Rumex confertus Willd. ўсимлигидан ошловчи моддаларни ажратиш бўйича олиб борилган илмий тадқиқотлар негизида ЎзР Интеллектуал мулк агентлигининг ихтиро учун патенти (№ IAP 06575/21.10.2021й.) олинган; Натижада хориждан импорт ҳисобига кириб келадиган субстанцияларни Республикамиз доривор ўсимликлар асосида маҳаллийлаштириш имконияти яратилган.

02.00.03 – Органик кимё  кимё фанлари бўйича фалсафа доктори (PhD) илмий даражасини олиш учун тақдим этилган  Маҳмадиёрова Чаросхон Эркиновнанинг “Алмашинган дезоксипеганинлар ва уларнинг кислородли аналоглари синтези ҳамда реакциялари” мавзусидаги диссертация иши бўйича олинган илмий натижалар асосида: (4-нитрофенил)(1,2,3,9-тетрагидропирроло[2,1-b]хиназолин-3-ил) метанол моногидрат, 2-амино-6,7,8,9-тетрагидро-11Н-пиридо[2,1-b]хиназолин-11-он ва 2-нитро-6,7,8,9-тетрагидро-11Н-пиридо[2,1-b]хиназолин-11-онларнинг РТТ натижалари Кембридж марказий кристаллографик маълумотлар базасига киритилган (The Cambridge Structural Database, https://www.ccdc.cam, CCDC 834525, 2074781, 2074782). Натижада базага киритилган янги бирикмалар ўхшаш моддаларни тузилишини аниқлаш имконини берган.

1,2,3,9-тетрагидропирроло[2,1-b]хиназолин-7-сульфонамид, 9-оксо-1,2,3,9-тетрагидропирроло[2,1-b]хиназолин-7-сульфонамид, 9-оксо-1,2,3,9-тетрагидро-пирроло[2,1-b]хиназолин-7-сульфонилхлоридларни металл конструкциялар ва қурилмалар биокоррозиясига қарши ингибитор сифатида “Муборак газни қайта ишлаш заводи” МЧЖ да амалиётга жорий этилган (Муборак газни қайта ишлаш заводининг 2021 йил 23 июлдаги №732/GK-07-сонли маълумотномаси). Натижада, металл конструкциялари ва қурилмаларининг эксплуатацион хоссаларини ошириш имконияти кўрсатилган.

  1. Фан доктори илмий даражасини олиш учун топширилган ва кўриб чиқилган диссертациялар ҳақида маълумотлар:

02.00.10 – Биоорганик кимё кимё фанлари доктори (DSc) илмий даражасини олиш учун тақдим этилган  Нишанбаев Сабир Зарипбаевичнинг  Ўзбекистон флорасидаги Polygonum, Alhagi, Quercus ва Platanus туркум ўсимликларининг фенол ва терпеноид бирикмалари” мавзусидаги диссертация иши бўйича олинган илмий натижалар асосида:  гипоксияга қарши таъсирга эга бўлган дори воситани олиш усули учун Ўзбекистон Республикаси Интеллектуал мулк агентлигининг ихтирога патенти олинган (№IAP 05061, 2015 й.). Polygonum coriarium ўсимлигидан олинган полимер проантоцианидинлар асосида гипоксияга қарши самарали «Катацин» дори воситаси яратилган. «Катацин» дори воситасининг лаборатория ва тажриба ишлаб чиқариш регламентлари, ўсимлик хом ашёсига ВФМ 42 Уз-3253-2017 «Toron ildizi», субстанциясига ВФМ 42 Уз-3254-2017 «Катацин» учун ВФМ лари ишлаб чиқилган ва Фармакологик Қўмита томонидан тасдиқланган. Яратилган дори воситасининг савдо номи учун «Рўйхатдан ўтказилганлик гувоҳномаси» (рақам DV/M 01565/06/17 (06.06.2017 й.)) олинган. «Дори воситалари, тиббий буюмлар ва тиббий техника экспертизаси ва стандартизацияси давлат маркази» ДУК Фармакология қўмитаси томонидан клиник синовлардан ўтказиш мақсадида 3 та клиник базаларга рухсат берилган (2017 йил 7-июндаги Фармакология Қўмитасининг №29/03-732-сон маълумотномаси). Ўсимлик хом ашёсидан ажратилган янги проантоцианидинларнинг кимёвий тузилишлари ва физикавий хусусиятлари аниқланиб, халқаро махсус луғат «Dictionary of Flavonoids» (Taylor&Francis Group CRC Press) маълумотлар базасига 1255211-38-1, 1255211-63-2, 882995-48-4 рақамлари остида киритилган. Натижада янги бирикмаларга ўхшаш моддаларнинг тузилиши ва физикавий хусусиятларини тавсифлашда тақдим этилган маълумотлардан соҳа олимларининг фойдаланиш имконияти берилган. Диссертация мавзусига тааллуқли Alhagi туркумига мансуб ўсимликларнинг фитокимёвий таркиби, биологик фаолликлари ва улар асосида яратилаётган дори воситалари ҳамда биологик фаол қўшимчалар бўйича бутун дунё илмий маълумотларини тўплаб «Метаболиты растений рода Alhagi» мавзусида монография чоп этилган бўлиб, мазкур монографиядан ўқув жараёнида 04.06.01-Кимё фанлари йўналиши бўйича аспирантларнинг диссертация ишларини тайёрлаш ва ўқитишда фойдаланилиш имконияти яратилган.

02.00.10 – Биоорганик кимё кимё фанлари доктори (DSc) илмий даражасини олиш учун тақдим этилган  Агзамова Манзура Адхамовнанинг “Аstragalus туркумига оид ўсимликларнинг тритерпеноидлари: тузилиши, кимёвий модификацияси ва биологик фаоллиги” мавзусидаги диссертация иши бўйича олинган илмий натижалар асосида:  циклоорбикозид D нинг  рентген тузилиш таҳлили (РТТ) тажрибалари Кембридж кристаллографик марказининг маълумотлар базасида  депонирланган ва ССDС № 604459 тартиб рақами билан рўйҳатга олинган.  Atragalus ўсимлиги баъзи турларининг циклоартан қатори метилстероидларини ўрганиш бўйича олинган маълумотлар табиий бирикмалар кимёсини Ўзбекистонда ўсадиган ўсимликларнинг фитокимёвий таркиби хақидаги янги маълумотлар билан бойитган.    Циклоартанларнинг кимёвий модификацияси – тўлиқ ва қисман синтези натижасида янги табиий бирикмалар олиш ва олинган бирикмаларнинг фармакологик тадқиқот натижалари асосида келажакда доривор воситалар яратиш имконияти  кўрсатиб берилган;

 Astragalus туркуми ўсимлигининг тури хил турларидан ажратиб олинган ва биологик фаоллиги аниқланган циклосиверсиозид F ва А, астрагалозид VII, циклоорбикозид А, С ва G бирикмалари асосида  келгусида  янги доривор препаратларни яратиш имкониятини очиб беради. 

 

 

Ихтисослик шифри 

Ихтисослик шифри 

Ихтисослик шифри 

 фан тармоғи

фан тармоғи

фан тармоғи

фан тармоғи

фан тармоғи

фан тармоғи

1

2

3

4

5

6

7

Дастлабки босқичда мухокамадан олинган ишлар

 

 

 

 

 

 

Диссертация ҳимояси якунлари бўйича ижобий қарор чиқарилган ишлар

02.00.10

Кимё ва техника фанлари

2/1

 

02.00.03

кимё фанлари

 

 

13.00.00

13.00.02

 

 

шу жум-ла-дан

бошқа ташкилотлардан

 

 

 

 

 

 

хорижий мамлакатлардан

 

 

 

 

 

 

Диссертация ҳимояси якунлари бўйича салбий қарор чиқарилган ишлар

 

 

 

 

 

 

шу жум-ла-дан

бошқа ташкилотлардан

 

 

 

 

 

 

хорижий мамлакатлардан

 

 

 

 

 

 

Қўшимча хулосалар берилган ишлар

 

 

 

 

 

 

Илмий кенгаш муҳокамасига берилган ишлар сони (2021 йил 31-декабрь холатига

2+1*

 

 

 

 

 

  • хужжат топширилган

 

  1. Илмий маъруза шаклида ҳимоя қилинган докторлик диссертациялари ҳимоялари тўғрисида  маълумот – Илмий маъруза шаклида ҳимоя қилинмаган.
  2. Туташ ихтисосликларда бажарилган диссертациялар бўйича ҳимоялар тўғрисида – ҳимоя қилинмаган.
  3.  Ташкил этилган бир марталик илмий кенгашларда ҳимоя қилинган диссертациялар тўғрисида – 4та ҳимоя қилинган, 1 та диссертация иши илмий семинардан ўтган.

 

DSc.02/30.01.2020.К/Т.104.01 рақамли илмий кенгаш асосидаги 13.00.02 - Таълим ва тарбия назарияси ва методикаси ихтиосослиги бўйича  Бир марталик кенгашлар фаолиятининг ҲИСОБОТИ

Т/р

Фамилияси, исми, отасининг исми

Иштирок этилган мажлислар сони

Мажлисларнинг умумий сонига нисбатан  фоиз ҳисобида

Муҳокамада  иштирок этган мажлислар сони

Расмий оппонент бўлган диссертациялар сони

Фаоллик даражаси

  1.  

Сагдуллаев

Шамансур Шахсаидович

(раис)

6

75

6

 

фаол

  1.  

Элмурадов

Бурхон Жураевич

(раис ўринбосари)

8

100

2

1

 

фаол

  1.  

Хидирова

Назира Қудратовна (илмий котиб)

8

100

 

 

фаол

  1.  

Ходжаниязов

Хамид Уткирович

8

100

 

1

фаол

5

Абдуллаева Барно Сайфутдиновна

8

100

 

 

фаол

6

Нишанбаев

Сабир Зарипбаевич

4

100

 

 

фаол

  1.  

Нормахаматов Нодирали Сахобаталиевич 

8

100

2

 

фаол

  1.  

Рахманбердиева

Рано Каримовна

8

100

 

 

фаол

  1.  

Дадаев Сайдулла